Artikel: Sociale veiligheid en de aanpak van grensoverschrijdend gedrag
De toegevoegde waarde van een multidisciplinaire benadering
Dit artikel bespreekt de aanpak van grensoverschrijdend gedrag op de werkvloer en pleit voor een multidisciplinaire benadering die juridische en psychologische inzichten combineert. De auteurs betogen dat de huidige juridische focus op het sanctioneren van individuele gevallen via het ontslagrecht niet altijd leidt tot een sociaal veilige werkomgeving.
In het recht wordt grensoverschrijdend gedrag vaak beoordeeld in de context van ontslagprocedures. Hierbij spelen alle omstandigheden van het geval een rol, waaronder de mate van zelfreflectie van de betrokkene en hoe de werkgever zijn zorgplicht heeft ingevuld. De ervaringen van melders (slachtoffers of getuigen) blijven echter vaak buiten beschouwing. Dit kan melders ontmoedigen en draagt niet wezenlijk bij aan een veiliger werkklimaat.
De auteurs identificeren enkele knelpunten in de huidige juridische aanpak:
1. De focus ligt op sanctionering van individuele gevallen, niet op preventie.
2. Ervaringen van melders worden onvoldoende meegewogen.
3. De bredere impact op het team en de organisatie wordt genegeerd.
4. Werkgevers worden nauwelijks gestimuleerd hun zorgplicht serieus te nemen.
Om deze knelpunten aan te pakken, pleiten de auteurs voor het integreren van psychologische inzichten. Empirisch onderzoek toont aan dat:
1. De context waarin gedrag plaatsvindt cruciaal is voor hoe het wordt ervaren.
2. De gevolgen van grensoverschrijdend gedrag verder reiken dan alleen het directe slachtoffer.
3. Een onveilige werkomgeving negatieve effecten heeft op het hele team en de organisatie.
De auteurs stellen dat deze inzichten de juridische beoordeling van grensoverschrijdend gedrag kunnen versterken. Ze pleiten voor een bredere definitie die ook kijkt naar patronen, gedeelde ervaringen en de impact op de werkomgeving als geheel.
Om werkgevers te stimuleren hun zorgplicht serieuzer te nemen, suggereren de auteurs meer gebruik te maken van de route van werkgeversaansprakelijkheid. Ze beargumenteren dat de zogenaamde 'omkeringsregel', die de bewijslast verlicht voor werknemers bij beroepsziekten door gevaarlijke stoffen, ook zou moeten gelden voor psychische schade door langdurige blootstelling aan grensoverschrijdend gedrag.
Argumenten tegen toepassing van de omkeringsregel op psychisch letsel worden door de auteurs weerlegd:
1. Er zijn inmiddels voldoende concrete voorschriften ter voorkoming van psychisch letsel.
2. Onderzoek toont aan dat verschillen in psychische belastbaarheid vaak het gevolg zijn van werkomstandigheden, niet alleen van individuele factoren.
3. Er is nu voldoende wetenschappelijk inzicht in oorzaken en gevolgen van psychische klachten door arbeidsomstandigheden.
De auteurs concluderen dat sanctionering via het ontslagrecht soms nodig is, maar dat vaker resultaat te behalen valt door de bredere context te betrekken. Werkgevers moeten gestimuleerd worden om:
1. Duidelijke normen te stellen
2. Meldprocedures na te leven
3. Een cultuur te creëren waarin mensen elkaar durven aan te spreken
4. Leiderschap te tonen in het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag
Door de route van werkgeversaansprakelijkheid aantrekkelijker te maken, hopen de auteurs dat werkgevers serieuzer met hun zorgplicht aan de slag gaan. Dit moet uiteindelijk leiden tot een meer preventieve aanpak en een sociaal veiliger werkklimaat, in plaats van een focus op individuele incidenten achteraf.
Het artikel pleit voor een multidisciplinaire benadering die juridische en psychologische inzichten combineert om grensoverschrijdend gedrag effectiever aan te pakken en een veiligere werkomgeving te creëren.
Klik hier voor het volledige artikel:
Sociale veiligheid en de aanpak van grensoverschrijdend gedrag door Femke Laagland & Naomi Ellemers in Nederland Juristenblad