Seksueel grensoverschrijdend gedrag: Hoe staan we ervoor in 2024?
Seksueel grensoverschrijdend gedrag (SGG) blijft een urgent maatschappelijk vraagstuk in Nederland. De recent gepubliceerde Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag 2024 van het CBS brengt de omvang en impact van dit probleem opnieuw scherp in beeld. Volgens dit rapport is in het afgelopen jaar 12% van de bevolking van 16 jaar of ouder slachtoffer geweest van een of meerdere vormen van SGG. Dit cijfer onderstreept niet alleen de noodzaak van een blijvende focus op dit thema, maar benadrukt ook de verantwoordelijkheid van organisaties om een veilige omgeving te waarborgen. Deze blog geeft een overzicht van de belangrijkste inzichten uit het rapport en vertaalt deze naar praktische handvatten voor vertrouwenspersonen, leidinggevenden en werkgevers.
Belangrijkste bevindingen
De Prevalentiemonitor onderscheidt drie vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag: offline seksuele intimidatie, online seksuele intimidatie en fysiek seksueel geweld. Volgens het rapport heeft 8% van de respondenten in het afgelopen jaar ervaring gehad met offline seksuele intimidatie. Voor een deel van deze slachtoffers, namelijk 14%, ging het om een structurele vorm waarbij aanhoudende seksuele opmerkingen of ongewenste fysieke nabijheid aan de orde waren. Online seksuele intimidatie kwam voor bij 5% van de bevolking van 16 jaar of ouder, vergelijkbaar met eerdere jaren. Deze intimidatie varieert van ongewenste opmerkingen via sociale media tot dwang om seksuele handelingen online uit te voeren. Ook fysiek seksueel geweld blijft een ernstig probleem: 4% van de respondenten gaf aan hiervan slachtoffer te zijn geweest. Dit omvat incidenten variërend van ongewenste aanrakingen tot ernstigere vormen zoals verkrachting.
Bij vrouwen is de prevalentie van slachtofferschap beduidend hoger dan bij mannen, met 16% tegenover 7%. Jongeren lopen een nog groter risico: maar liefst 43% van de vrouwen tussen 18 en 24 jaar rapporteert slachtoffer te zijn geweest van SGG in de afgelopen 12 maanden.
Relevantie voor vertrouwenspersonen en organisaties
De cijfers in het rapport maken duidelijk dat SGG niet beperkt is tot specifieke sectoren of contexten. Vertrouwenspersonen en werkgevers hebben een cruciale rol in het signaleren, voorkomen en aanpakken van dit gedrag. Vertrouwenspersonen moeten bijvoorbeeld alert zijn op signalen en slachtoffers laagdrempelige toegang bieden tot ondersteuning. Het rapport toont aan dat slachtoffers vaak terughoudend zijn in het delen van hun ervaringen; slechts 1% neemt contact op met instanties zoals de politie of het Centrum Seksueel Geweld. Dit benadrukt het belang van een veilige interne structuur binnen organisaties waar slachtoffers gehoord en geholpen worden.
Daarnaast speelt bewustwording een belangrijke rol. Trainingen voor medewerkers over het herkennen en voorkomen van SGG zijn essentieel. Deze sessies moeten zowel offline als online vormen van intimidatie en geweld adresseren. Ook moeten organisaties aandacht hebben voor kwetsbare groepen, zoals jongeren, bi-plus vrouwen en mensen die zich identificeren als non-binair/genderqueer. Deze groepen zijn oververtegenwoordigd in de slachtoffercijfers en hebben baat bij specifiek beleid dat hierop inspeelt.
Concrete acties
Om SGG effectief aan te pakken, moeten organisaties zich richten op een combinatie van preventie, duidelijke rapportageprotocollen en een sterke ondersteuningsstructuur. Een helder beleid is hierbij cruciaal. Dit beleid moet expliciet beschrijven wat als seksueel grensoverschrijdend gedrag wordt beschouwd, hoe meldingen worden behandeld en welke maatregelen tegen overtreders worden genomen. Medewerkers betrekken bij het opstellen van dit beleid kan bijdragen aan meer draagvlak.
Ook trainingen en voorlichting spelen een belangrijke rol. Regelmatige sessies voor vertrouwenspersonen, leidinggevenden en medewerkers bieden praktische tools om grensoverschrijdend gedrag te herkennen en aan te pakken. Daarnaast helpt het instellen van anonieme meldingssystemen om de drempel voor slachtoffers te verlagen. Om ervoor te zorgen dat beleid en acties effectief blijven, is het belangrijk om periodieke evaluaties uit te voeren en feedback van medewerkers te verzamelen, bijvoorbeeld via enquêtes
De menselijke impact
Het rapport laat zien dat de gevolgen van SGG voor slachtoffers ernstig kunnen zijn. Bij fysiek seksueel geweld gaf 32% van de slachtoffers aan psychische problemen te ervaren. Bij offline seksuele intimidatie was dit 24%. Vertrouwenspersonen en hulpverleners moeten daarom niet alleen gefocust zijn op het oplossen van de situatie, maar ook op het bieden van nazorg. Dit kan variëren van doorverwijzing naar professionele hulp tot het bieden van een luisterend oor.
Actie vereist!
De Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag 2024 benadrukt dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een wijdverspreid probleem blijft. Voor vertrouwenspersonen, leidinggevenden en werkgevers ligt hier een duidelijke taak: zorgen voor een veilige omgeving waarin slachtoffers zich gehoord voelen en preventie een prioriteit is.
Compliance Insights Academy biedt uitgebreide trainingen en ondersteuning om dit mogelijk te maken. Samen kunnen we bijdragen aan een cultuur waarin grensoverschrijdend gedrag geen plaats heeft.
Lees hier het volledige rapport.