Als vertrouwenspersoon krijg je te maken met situaties waarin er in de verhouding tussen mensen iets niet goed gaat. In jouw rol draag jij bij aan het creëren van een psychologisch en sociaal veilige werkomgeving voor iedereen. Maar wanneer is die omgeving voor wie nou niet meer veilig? Soms is het evident wat er aan de hand is. Soms is het een eenmalige incident. Soms gaat het om onhandig gedrag. Soms een nare ingesleten patronen in de organisatiecultuur. Soms is er echter sprake van sluipende toxische dynamieken. Van vrijwel onzichtbaar manipulatief gedrag. Van kleine incidenten, die an sich niet zo erg lijken, maar die toch hun ondermijnende werk doen en medewerkers ziek of onzeker maken.

Als vertrouwenspersoon kun je zelf zomaar onderdeel zijn of worden van een dergelijke toxische dynamiek, waarin het maar de vraag is wie nou wiens grenzen aan het overschrijden is. Voor je het weet ben je zelf onderdeel van een manipulatief spel, waar je moeilijk je vinger achter krijgt. Het kan zelfs zover gaan, dat je gaat twijfelen aan jezelf en aan jouw waarneming van de werkelijkheid. Hoe houd je jezelf dan helder en staande?

Door kennis te vergaren over narcistische en andere toxische relationele dynamieken, krijg je eerder zicht op wat er gaande is. Voor dit soort dynamieken geldt dat je het pas ziet als je het doorhebt. Hiervoor is het behulpzaam om enige kennis te vergaren over de kenmerken van verschillende persoonlijkheden en persoonlijkheidsstoornissen. Om ons een beetje te verdiepen in het binnenleven van mensen die misschien heel anders zijn dan jij. Het is immers best lastig om je voor te stellen dat iemand geen enkele empathie voelt voor een ander als jij zelf een heel compassievol mens bent. Of dat iemand emotieloos in jouw gezicht kan liegen, terwijl je zelf goudeerlijk bent en je al rood wordt of gaat lachen bij het geringste leugentje om bestwil.

Ja, deze trainingsdag gaat je mogelijk pijnlijke inzichten opleveren en na afloop kan je mensbeeld mogelijk ietsje veranderd zijn. Maar, het levert je ook veel op en het is voor het goede doel:

• Je kunt melders beter bijstaan.

• Je kunt de leiding beter adviseren.

• Je houdt jezelf beter staande in deze toxische dynamieken.

Behalve kennisoverdracht en een enkele oefening, is er ook ruimte om jouw casuïstiek te bespreken. Hoe meer voorbeelden, hoe meer we leren. Bovendien is het bekrachtigend om te ontdekken dat ook andere vertrouwenspersonen soms worstelen met vage verhalen en gevoelens van onbehagen, spanning of stress. Mogelijk ontdekken we hoe jij of een mededeelnemer zelf een pion geworden is in een manipulatief machtsspel.

Dat klinkt allemaal wel heel zwaar en duister. En dat is het ook. Helaas komt het allemaal meer voor dan de meesten van ons denken. Het mooie is echter, dat je met jouw nieuw verworven kennis en inzichten veel kunt betekenen voor degenen die te lijden hebben onder dergelijke toxische dynamieken. Mensen raken namelijk niet alleen beschadigd door het grensoverschrijdende gedrag zelf, maar vooral door het gebrek aan begrip van anderen. Wanneer niemand begrijpt waar je het over hebt, als je gemanipuleerd wordt, is dat gekmakend. En al helemaal als je uiteindelijk zelf als schuldige wordt aangewezen en de agressor gesteund wordt. Want ja, dat kan gebeuren bij dit soort duistere dynamieken.

Kortom, het wordt een pittig dagje, verluchtigd met enige humor en relativering en verzacht met de compassie van de trainer.